Afgelopen week dronk ik op Schiphol een kopje koffie met Vola Kuzmich, die ook een rol speelt in De Generatorgeneratie. Ze was net een week op Terschelling geweest, waar ze deelnam aan een ‘Comic Jam’ van Comixiade. Een groepje tekenaars sluit zich korte tijd op om vervolgens gezamenlijk de aanzet voor een stripverhaal te maken. Vola krijgt naast haar normale vormgevingsklussen, steeds vaker illustratie-opdrachten. 

Dit plaatje maakte ze voor een lesboek journalistiek, bedoeld voor kinderen.  Net als deze tekening:

Herkenbare situaties voor journalisten… Op de achtergrond zie je de metrokaart van Minsk. Het project is bedoeld om kinderen mediabewust te maken, en dat is in Wit-Rusland best bijzonder.

Samen met haar vriend Joera is ze ook een nieuw kunstproject begonnen:

Op deze manier willen Vola en Joera op een vrolijke manier demonstreren. En grappig genoeg wonnen ze een kunstwedstrijd met dit idee.

Op de echte demonstraties, die nog steeds elke woensdag gehouden worden, gaat het er een stuk grimmiger aan toe. Na de protesten bij de presidentsverkiezingen zijn honderden mensen gearresteerd, waaronder de oppositionele presidentskandidaten. Inmiddels zijn de eerste straffen uitgedeeld en ze zijn niet mals. Elke woensdag gaan mensen in Minsk en andere grote steden de straat op om vrijlating van de politieke gevangenen te eisen. Bovendien eisen ze het vertrek van de president, die volgens hen via stemfraude aan de macht is gekomen. Hierbij hadden ze de gewoonte ontwikkeld om geen leuzen te roepen, maar om gezamenlijk langzaam in hun handen te klappen. Prompt werd publiekelijk applaudiseren verboden, tenzij het veteranen betrof. Dit frappante gegeven trok veel internationale media-aandacht, maar voor Wit-Rusland is het niet heel ongewoon. Het gebeurt vaker dat er gelegenheidswetjes in elkaar worden geflanst. Begin deze eeuw wilde een groepje pubers van de jongerenorganisatie Zubr de prioriteiten van de president aan de kaak stellen door te ijshockeyen met een Loekasjenkamasker op. Direct daarna werd het verboden te ijshockeyen met een masker op. Toen dezelfde jongens vervolgens met een kerstmanmasker de schaatsen onder bonden, gingen ze voor een paar maanden de cel in.

Elke dag weer komen er dramatische verhalen van gevangenen op bijvoorbeeld www.spring96.org (de site van Valiks organisatie Viasna) en www.charter97.org/en . Deze fotoreportage, over een jongen die in gevangeschap trouwde, vond ik erg ontroerend.

Vola is heel somber over de toekomst van het land. Ze denkt niet dat de demonstraties op korte termijn het gewenste effect zullen hebben. Ze vreest dat de wekelijkse massa-arrestaties mensen ervan zullen weerhouden politiek in het geweer te komen, ze denkt dat de toegenomen repressie afschrikwekkend werkt. Wel merkt ze dat er nieuwe groepen van zich laten horen, de mensen die lijden onder de economische crisis. Tot voor kort leefden zij een apatisch leven, zegt Vola. Ze kregen elke maand hun salaris en maakten zich niet druk om de politiek, of ze die nu goed vonden of slecht. Maar inmiddels kunnen veel mensen van dat salaris hun lasten niet meer opbrengen. Dus worden ook zij boos. Ze eisen betere economische politiek. Deze verschillende groepen zouden gezamenlijk op termijn best het regime omver kunnen werpen, denkt Vola. Maar of die verandering meteen positief is, weet ze niet. Het kan zijn dat Poetin en Medvedev zich in de strijd werpen. “En dan kan er ook een slechtere president komen dan Loekasjenka.”