Little Brington- Althorp, waar Diana ligt begraven, is het grote landgoed waar de Earl of Spencer woont. Hij is de broer van prinses Diana en heeft een aantal van de stallen ingericht als permanente tentoonstelling voor zijn te vroeg gestorven zus. Een moeder en een dochter van een jaar of tien lopen er samen de ruimte binnen met jurken die Diana bij verschillende gelegenheden droeg.

,,Mama, waarom had Diana zoveel jurken?”, ,,Omdat ze prinses was, liefje. Gruwelijk, vind je niet?” Dochter vindt duidelijk van niet. ,,Waarom gruwelijk?” ,,Nou, ze werd de hele tijd achtervolgd door journalisten die gemene dingen over haar opschreven en fotografen die haar nooit met rust lieten.” Dochter is nog steeds niet overtuigd. ,,Waarom deden die journalisten dat?” ,,Omdat ze getrouwd was met Prins Charles.” Dochter denkt even na en besluit dan: ,,Gruwelijk.”

Omdat Charles Spencer van mening is dat de pers schuld heeft aan Diana’s dood, zijn journalisten niet welkom op het prachtige terrein. Als hoofdredacteuren niet zo gretig foto’s van Diana kochten, was ze nooit achtervolgd door paparazzi en zou ze nu nog leven.

Als journalisten zich toch melden, wimpelt de persafdeling hen geduldig af. Interviewen zit er dus niet in, afluisteren wel. Ook de taxichauffeur, die eerst een heel pleidooi heeft gehouden waarom Diana zo’n heilige was, informeert voor de zekerheid even of hij geen journalist vervoert. ,,Die mag ik er namelijk niet heenbrengen.” Nadat hij is gerustgesteld, vertelt hij vergoelijkend dat ‘media-mensen’ van hém niets te vrezen hebben. ,,Ik denk dat Diana uit de weg geholpen is door haar ex-familie. In opdracht van Prins Charles, ja. Ik denk dat ze zwanger was van Dodi Al Fayed. En dat dat niet kon, een islamitische halfbroer voor William en Harry.”

Tien jaar na haar tragische overlijden, zijn de Britten Diana nog lang niet vergeten. En hoe kunnen ze ook. Ze worden doodgegooid met documentaires ‘die de ware toedracht onthullen’. Als je die mist, kun je je toevlucht nemen tot één van de vele dvd’s die haar leven bezingen. Op de tafels van de boekwinkels liggen maar liefst vijf gloednieuwe boeken, drie biografieën (of hagiografieën) en twee romans die haar sterfdag fictionaliseren. En dan was er nog het grote concert for Diana, georganiseerd door haar twee zoontjes, inmiddels volwassen kerels.

Het bontst maakt de Daily Express het. Deze tabloid verdient zijn bijnaam ‘Diana Express’ met verve: minstens drie keer per jaar siert haar foto de voorpagina, en in 2006 opende de Express 46 keer met een ‘schokkend’ verhaal over de gestorven volkslieveling. Maar ook de serieuzere kranten ontkomen niet aan Diana. Er is immers dat recente politie-onderzoek dat maar geen nieuwe feiten boven tafel kreeg. Harrods-eigenaar Mohammed Al Fayed heeft er een dagtaak aan om gaten te schieten in het speurwerk dat de politie verrichte naar de dood van de ex-prinses, die samen stierf met zijn zoon Dodi.

Geen wonder dus, dat iedere locatie die met Diana te maken heeft een toeristentrekker is. Er zijn vier officiële herdenkplekken. Allevier herdenken ze een andere Diana.

Ten eerste is er de immer haperende Diana-fontein in Hyde Park. Dit is het monument dat de Britse regering oprichtte voor de liefdadigheidsprinses. Ze heeft veel voor Blair betekend: Koud bekomen van een enorme verkiezingsoverwinning marcheerde hij rechtstreeks de harten van de Britten binnen met zijn gloedvolle speech over ’the people’s princess’. Het is ook de ‘people’s fountain’. Mensen staan er niet of maar heel even bij stil dat de ronde fontein aan Diana is opgedragen. De sporadische pelgrims koelen hun voeten tussen de gillende peuters.

Diana is juist wel heel expliciet aanwezig in de kelder van Harrods. Niet alleen is er een marmeren beeld van Dodi en Di, ook heeft El Fayed het laatste wijnglas waar het stel uit dronk in plexiglas laten gieten. Hier herdenkt een vader zijn zoon, op brute wijze door het koninklijk huis vermoord omdat zijn vriendin een ex-prinses was.

De bezoekers zijn typische Harrods-toeristen, die met hun tas op hun buik door de winkel lopen en alleen thee en theedoeken kopen. Zij zijn er om de enorme rijkdom en weelde in zich op te nemen, alleen en passant laten ze zich meevoeren door het Diana-verdriet. De klanten die vermogend genoeg zijn om écht bij Harrods te shoppen, keuren het monumentgebeuren geen blik meer waardig.

De derde Londense herdenkingsattractie is Kensington Palace, waar Diana na haar scheiding met William en Harry woonde. Hier wordt de moeder van een aankomend vorst herdacht, die door een ongeluk om het leven kwam. Toeristen sjokken met grote camera’s om hun nek langs foto’s die de modefotograaf Mario Testino van Diana maakte. Sinds kort kunnen ze nu ook kijken naar filmpjes van de prinses. En daarna gaan ze naar Madamme Tusseauds of naar de Big Ben.

Eigenlijk is Althorp de enige herdenkingsplek die niet op de loop ligt. Mensen komen van heinde en verre speciaal om te zien waar Diana is opgegroeid. Dat Charles Spencer zelf ook daadwerkelijk op Althorp woont, draagt bij aan de attractie. ,,Hij heeft vanochtend zelf zijn boek gesigneerd in de winkel! Het was een heel charmante man, helemaal niet zo’n ‘womaniser’ als de kranten hem afschilderen!” De dag van deze middelbare dame uit Leeds kan niet meer stuk.

Ze is het prototype Althorp bezoeker. Op deze gewone doordeweekse zomerdag is minstens 80 procent van de bezoekers vrouw. Meestal zijn het veertigers of vijftigers, die óf hun moeder, óf hun dochter meetronen door de zalen.

In de ruimte die gewijd is aan Diana’s liefdadigheidswerk, geeft een Noord-Engelse moeder met ‘coupe Diana’ geduldig uitleg aan haar puberdochter. ,,Diana was een van de eerste celebrities die HIV-patienten in het openbaar aanraakte.” De dochter griezelt: ,,Iew”. Een ander groepje zwaar opgemaakte tienermeiden is al helemaal ingewijd in de hogere Diana-kunde. Als zíj de ruimte betreden is het ,,Oja, lepra.”

Hier wordt orale geschiedenis overgedragen. Terwijl peuterzusje en oma op het terras zitten, mag een achtjarig jongetje met zijn moeder mee de tentoonstelling in. ,,Dat gebeurde allemaal in 1997, toen was jij nog niet geboren. Iedereen was toen heel verdrietig.” ,,Het was zeker Breaking News, hè mama?” vraagt hij beduusd. En vervolgens verder: ,,Is Diana heilig?” Peinzend neemt hij alle nieuwe informatie in zich op. Hij doet er alles aan om groot te zijn en geen achtjarige: niet hollen, niet schreeuwen. Maar eenmaal weer op de binnenplaats begint hij meteen met zijn zusje te vechten.

Soms gaat de voorlichting ook de andere kant op. Een vrouw in bloemetjesjurk bekijkt met haar hoogbejaarde moeder een film van de bloemenzee en mensenmassa bij Kensington Palace. ,,Kijk moeder, daar stond ik toen ook.” De moeder bedwingt met haar rollator de ongelijke tegels om het beter te kunnen zien. ,,Waar is dat? ” ,,Bij Kensington Palace moeder, in Londen.” ,,Ken ik niet.” ,,Maar daar ben jij in 1976 toch ook geweest, toen woonde Diana daar nog niet. Kijk, dat is de achterkant, waar de koetsen komen aanrijden.” Moeder tuurt, maar kan niet dichterbij komen, omdat er rondom het filmscherm een dikke laag geurblaadjes ligt. ,,We kunnen daar zaterdag wel heengaan moeder. Wil je dat?” ,,Ja.”.

Maar de tentoonstelling blijkt niet alleen om informatie te gaan, ook om emotie. ,,Mama, waarom is ze dood?” wil een 11-jarig meisje weten. ,,Omdat ze te goed was voor deze wereld” zegt de moeder, terwijl ze driftig in haar tas rommelt. Het meisje kijkt vol overgave naar de grond. Moeder dept haar ogen droog. ,,Wil je een ijsje?”.

Bij het zien van de trouwjurk en een foto van een dolgelukkige bruid die door haar knieën gaat om met de bruidsmeisjes te kletsen, sist een vrouw door haar tanden: ,,Whatever love means.” Dat, ,,Wat liefde ook moge zijn” antwoordde Charles veelbetekenend tijdens de verlovingspersconferentie op de vraag of hij van Diana hield.

Op een tentoongestelde kerstkaart die hij Diana vóór de verkeringstijd stuurde, noemde hij zich ‘je tapdanspartner’. Ook uit de rest van de memorabilia uit Diana’s jeugd blijkt dat ze een kind uit de hogere klasse was. Op haar achttiende schreef ze in haar dagboek, dat ook in de vitrine ligt, dat er iemand anders 18 werd. Ze noemde de jarige Lady, gevolgd door haar achternaam. Op de zelfde dag stierf ook een bevriende Lord, en schreef ze een brief aan de koningin.

Op de door haar vader gemaakte filmpjes is ze wel een gewoon kind, dat onhandig zandtaartjes bakt in de tuin. In deze ruimte wordt door niemand gekletst. In het gangetje dat volgt wordt het collectieve brok in de keel weggehoest.

Althorp, of ‘Altrop’ zoals de Spencers het zelf uitspreken, is maar twee maanden per jaar open. Dat is niet om zijn eigen portemonnee te spekken, benadrukt graaf Spencer die daar in de door hem zo verfoeide media wel van wordt beschuldigd. Alle entreegelden die de 150 duizend jaarlijkse bezoekers betalen gaan naar het Diana Memorial Fund. Voor dat geld krijgen ze ook toegang tot het huis zelf. Het huis is niet rolstoelproof, dus staan buiten vijf verplegers met hun patiënten van het zonnetje te genieten. Binnen vergaapt de rest van de zojuist gearriveerde bus met oudere dames zich aan de vele schilderijen en aan de kamers met kasten vol porselein. Het is moeilijk voor te stellen dat er werkelijk geleefd wordt. Toch dartelde Diana hier als kind rond.

Nu ligt ze er begraven, op een eiland in een meer in de tuin. De bezoekers worden gemaand alleen linksom te lopen, zodat er geen opstoppingen ontstaan. Picknicken is uit den boze. Er is niet veel te zien, alleen een eiland met wat bomen, waarmee iedereen toch maar op de foto gaat. Aan het uiteinde is een tempeltje voor Diana. Hier staan 23 verse boeketten nog in het cellofaan. Vlak erachter staan in grote emmers de boeketten van vorige week te verwelken.

De doorgewinterde samenzweerders menen dat Diana helemaal niet op dit eiland begraven ligt, maar op het kerkhof van Little Brington. Bij dit kerkje, dat ook op het landgoed ligt, zou de familie het graf in alle privacy kunnen bezoeken. Twee dames bij het meer, zijn wel goedgelovig. Toch zijn ze niet onder de indruk van de manier waarop Spencer het graf van zijn zus aan het publieke oog onttrekt. ,,Je kan helemaal niets zien. Dat vind ik toch niet netjes. Het was toch ook ónze prinses. The People’s Princess”.